Η κατανόηση της προέλευσης της Covid-19 θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση της επόμενης πανδημίας

Πολλοί είναι εκείνοι που διερωτώνται, τώρα που έχουμε επιστρέψει στην κανονικότητα, αν έχει σημασία να μάθουμε αν ο SARS-CoV-2, ο ιός που προκάλεσε τον Covid, προήλθε από τη φύση ή από κάποιο εργαστήριο.

Οι ερευνητές, σύμφωνα με τη Deutsche Welle, πιστεύουν ότι έχει σημασία. Για εκείνους είναι μια από τις πιο σημαντικές ερωτήσεις που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε πως ξεκινούν οι πανδημίες και πως μπορούμε να τις αποτρέψουμε στο μέλλον.

Η απάντηση, λένε, θα έχει μία διαρκή επίπτωση στις πολιτικές υγείας, την επιστημονική χρηματοδότηση, την άποψη της κοινής γνώμης για την επιστήμη ακόμη και τις διπλωματικές σχέσεις.

Εξάλλου ακόμη ζούμε με τον Covid, καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) καταγράφονται χιλιάδες κρούσματα παγκοσμίως.

Ακόμη και σήμερα και εν μέσω πολλών θεωριών συνωμοσίας δεν υπάρχει συμφωνία για την προέλευση του Covid.

O ιός SARS-CoV-2 ξέφυγε από εργαστήριο;

Τα επιχειρήματα για τη θεωρία της διαρροής από εργαστήριο επικεντρώνονται γύρω από το Ινστιτούτο Ιολογίας Γουχάν, ένα ινστιτούτο όπου οι επιστήμονες ερευνούσαν τους κορωνοϊούς κατά την αρχική επιδημία στην Κίνα.

«Τα ισχυρότερα στοιχεία προέρχονται από το χρονοδιάγραμμα της έρευνας που χρονολογείται από το 2012. Τα δημοσιευμένα έγγραφα από το Ινστιτούτο δείχνουν ότι οι επιστήμονες μπορούσαν να κατασκευάσουν τροποποιημένους κορωνοϊούς», δήλωσε ο Ρίτσαρντ Χ. Εμπράιτ, καθηγητής χημικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers των ΗΠΑ.

Η έρευνα περιελάμβανε τη γενετική τροποποίηση των κορονοϊών για να γίνουν ισχυρότεροι – όπως η προσθήκη πρωτεϊνών αιχμής και ο έλεγχος της ικανότητας των ιών να εξαπλώνονται. Δηλωμένος στόχος τους ήταν να βοηθήσουν στην πρόληψη των επιδημιών των κορονοϊών.

Αλλά δεν γνωρίζουμε πόσους τέτοιους ιούς μελέτησε το ινστιτούτο. «Αρνήθηκαν να συνεργαστούν από την αρχή», λέει ο Εμπράιτ.

Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι είναι πιθανό το εργαστήριο της Ουχάν να είχε στελέχη – προγόνους του SARS-CoV-2, αλλά η υποτιθέμενη απόκρυψη πληροφοριών από την Κίνα σχετικά με την προέλευση του Covid καθιστά αδύνατο να αποδειχθεί ή να διαψευστεί.

Πολλά ερωτήματα υπάρχουν για το πώς έγινε (αν έγινε) η διαρροή. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι έγινε από ατύχημα, συνέπεια πλημμελών μέτρων ασφαλείας στο εργαστήριο ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι αναπτύχθηκε εσκεμμένα για να εκλυθεί στην ατμόσφαιρα σαν βιολογικό όπλο. Αλλά δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία για καμία από τις δύο θεωρίες.

«Κάθε μορφή της θεωρίας της διαρροής από το εργαστήριο περιλαμβάνει κάποιο είδος συγκάλυψης, πράγμα που για μένα σημαίνει ότι πρόκειται για θεωρία συνωμοσίας», δήλωσε ο Έντουαρντ Χολμς, καθηγητής ιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ στην Αυστραλία.

Ο Covid προήλθε από τη φύση;

Κάποιοι προωθούν τη θεωρία ότι προήλθε από τα ζώα. Συγκεκριμένα ότι εξελίχθηκε από τη φύση από έναν ήδη υπάρχον κορωνοϊό και εξαπλώθηκε από τα άγρια ζώα στους ανθρώπους μέσω της αγορά Χουανάν στην περιοχή της Γουχάν στην Κίνα.

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι ανέλυσαν στατιστικά δεδομένα για να εντοπίσουν, όπως είπαν, τα πρώτα κρούσματα σε ανθρώπους και ότι τα κρούσματα αυτά αφορούσαν πωλητές που εμπορεύονταν ζωντανά ζώα.

«Τα στοιχεία υποστηρίζουν μια ζωονοσογόνο προέλευση», δηλώνει η Άντζι Ρασμούσεν, ιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σασκατσουάν στον Καναδά. «Περιλαμβάνουν λεπτομερείς μελέτες του SARS-CoV-2 (…) και της εξελικτικής του πορείας όταν βρέθηκε στον ανθρώπινο πληθυσμό». Οι επιστήμονες έχουν μελετήσει δείγματα από άγρια ζώα στη Γουχάν για ενδείξεις του αρχικού ιού SARS-CoV-2. Αλλά δεν κατάφεραν να τον εντοπίσουν. Και επίσης απέτυχαν να εντοπίσουν πώς ο ιός εξαπλώθηκε από την αγορά στο εξωτερικό περιβάλλον.

«Το βασικό βήμα του εντοπισμού και της εξέτασης των ζώων στην αγορά Χουανάν δεν έγινε τότε και τώρα είναι πλέον πολύ αργά. Για τον λόγο αυτόν, δεν μπορέσαμε να προσδιορίσουμε την ακριβή καταγωγή των ζώων», προσθέτει ο καθηγητής ιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ στην Αυστραλία, Έντουαρντ Χολμς.

Δεδομένου όμως ότι η αγορά Χουανάν απέχει 16 χιλιόμετρα από το Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν, κάποιοι συνεχίζουν να υποθέτουν ότι το εργαστήριο ή/και η αγορά ήταν το επίκεντρο του Covid.

Η προέλευση του Covid: Κερδίζει έδαφος η φύση;

Από δημοσκόπηση τον Φεβρουάριο του 2024 οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο Covid προήλθε από τη φύση.

Οι ειδικοί απάντησαν ότι πιθανότατα να προήλθε από τα ζώα σε ποσοστό 77% με τέσσερις από τους πέντε να δηλώνουν ότι η πιθανότητα είναι μεγαλύτερη του 50%.

Ωστόσο, οι ίδιοι ανέφεραν ότι υπήρχε 21% πιθανότητα να έχει ξεκινήσει ο Covid λόγω «ατυχήματος που σχετίζεται με την έρευνα».Ένας στους πέντε εμπειρογνώμονες δήλωσε ότι υπήρχε 50% ή μεγαλύτερη πιθανότητα για κάτι τέτοιο.

«Όταν λαμβάνετε υπόψη άλλες πληροφορίες, η θεωρία της διαρροής στο εργαστήριο αρχίζει να φαίνεται πιο αληθοφανής», δήλωσε ο Σεθ Μπάουμ του Global Catastrophic Risk Institute, το οποίο συνδημοσίευσε την έρευνα με τη Nemesys Insights.

Όταν ο Μπάουμ αναφέρεται σε «άλλες πληροφορίες», μιλάει για μη επιστημονικούς παράγοντες, όπως η εγγύτητα της αγοράς με το εργαστήριο.

Πολλά από τα στοιχεία που θα μπορούσαν να δώσουν μια πειστική απάντηση, ωστόσο, έχουν χαθεί ή παραμένουν μη διαθέσιμα για δημόσιο έλεγχο.

«Το αν θα έχουμε ένα συμπέρασμα βασισμένο σε στοιχεία εξαρτάται από το αν χώρες όπως η Κίνα θα συνεργαστούν και θα δώσουν στοιχεία», δήλωσε ο Μπάουμ.

Η αυστραλιανή έρευνα που έχει προκαλέσει αντιδράσεις

Αμφιλεγόμενη νέα ερευνητική εργασία από το Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας υποστηρίζει ότι ο ιός έχει αφύσικη προέλευση.

«Η μελέτη χρησιμοποιεί ένα καθιερωμένο εργαλείο για να δείξει ότι μια αφύσικη προέλευση είναι εξίσου αληθοφανής, αν όχι πιο αληθοφανής, από μια φυσική προέλευση και όχι μια περιθωρική θεωρία χαμηλής πιθανότητας», δήλωσε στο Newsweek η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Σαντίνι Ράινα Μακιντάιρ, καθηγήτρια παγκόσμιας βιοασφάλειας και επικεφαλής του Ερευνητικού Προγράμματος Βιοασφάλειας στο Ινστιτούτο Kirby του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας.

Μεγάλο μέρος της κατανόησής μας για την προέλευση του Covid προέρχεται από τη γενετική ανάλυση και την επακόλουθη ανακατασκευή του εξελικτικού δέντρου του ιού. Αυτή η λεγόμενη φυλογενετική ανάλυση μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πώς ο SARS-CoV-2 μπορεί να έχει εξελιχθεί από υπάρχουσες γενεαλογικές γραμμές στη φύση. Πράγματι, οι ερευνητές έδειξαν ότι ο SARS-CoV-2 μοιράζεται το 96% του DNA του με τους κορονοϊούς που βρίσκονται στις νυχτερίδες. Ωστόσο, η Μακιντάιρ δήλωσε ότι τα δεδομένα αυτά δεν αποδεικνύουν φυσική προέλευση του ιού.

«Το ερώτημα για την προέλευση ενός ιού δεν μπορεί να απαντηθεί μόνο με τη φυλογενετική, επειδή η έρευνα για το κέρδος της λειτουργίας μπορεί να μην αφήνει εμφανή σημάδια χειραγώγησης και ο ιός που προκύπτει μπορεί να φαίνεται φυσικός», δήλωσε η Μακιντάιρ.

«Μια φυσική προέλευση του SARS-COV-2 είναι ακόμα πιθανή αλλά δεν υπάρχουν λόγοι να απορρίψουμε την πρόταση για μια αφύσικη προέλευση. Παραμένει γεγονός ότι δεν έχει εντοπιστεί ακόμη κανένας ζωικός ξενιστής ή ενδιάμεσο ζώο που να υποστηρίζει μια ζωονοσογόνο προέλευση», προσθέτει.

Αυτό γίνεται συχνά για να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο ένας ζωικός ιός μπορεί να μεταλλαχθεί για να μολύνει τον άνθρωπο και, συνεπώς, να μπορούμε να προετοιμαστούμε για μελλοντικές επιδημίες. Ωστόσο, αυτό το είδος έρευνας είναι επίσης αμφιλεγόμενο, διότι υπάρχει πάντα ένας μικρός κίνδυνος αυτοί οι τεχνητά μολυσματικοί ιοί να διαφύγουν.

Το Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν, η τοποθεσία που αναφέρεται συχνότερα ως η πιο πιθανή πηγή για οποιαδήποτε πιθανή διαρροή του ιού από το εργαστήριο στο πλαίσιο αυτής της υπόθεσης, έχει δημοσιευμένο ιστορικό διεξαγωγής τέτοιων ερευνών. Ωστόσο, δεν έχουν βρεθεί άμεσες αποδείξεις ότι ο SARS-CoV-2 προέρχεται από έρευνα.

Τι δείχνουν έγγραφα που έφτασαν στο Κογκρέσο

Κινέζοι ερευνητές απομόνωσαν και χαρτογράφησαν τον ιό που προκαλεί τον Covid στα τέλη του Δεκεμβρίου 2019, τουλάχιστον δύο εβδομάδες πριν το Πεκίνο αποκαλύψει λεπτομέρειες του θανατηφόρου ιού στον κόσμο, δήλωσαν ερευνητές του Κογκρέσου.

Έγγραφα που ελήφθησαν από το υπουργείο Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών των ΗΠΑ και την επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων και τα οποία εξέτασε η Wall Street Journal δείχνουν ότι ένας Κινέζος ερευνητής στο Πεκίνο ανέβασε μια σχεδόν πλήρη αλληλουχία της δομής του ιού σε μια κυβερνητική βάση δεδομένων των ΗΠΑ στις 28 Δεκεμβρίου 2019.

Οι Κινέζοι αξιωματούχοι εκείνη την εποχή εξακολουθούσαν να περιγράφουν δημόσια την επιδημία της νόσου στη Γουχάν της Κίνας ως ιογενή πνευμονία «αγνώστου αιτίας».

Το μόνο στο οποίο συμφωνούν οι ειδικοί είναι ότι πρέπει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να λύσουμε το μυστήριο της προέλευσης του Covid, καθώς μπορεί να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο θα ανταποκριθούμε στην επόμενη πανδημία.