Ο Ήλιος με ασύλληπτη λεπτομέρεια, στην πρώτη εικόνα από το μεγαλύτερο ηλιακό τηλεσκόπιο στον κόσμο

Μια νέα εικόνα του Ήλιου που τραβήχτηκε από το μεγαλύτερο ηλιακό τηλεσκόπιο στον κόσμο, δείχνει την επιφάνεια του πλησιέστερου άστρου μας με πρωτοφανή λεπτομέρεια.

Είναι η πρώτη εικόνα που τραβήχτηκε από το νέο όργανο VTF (Visible Tunable Filter) του ηλιακού τηλεσκοπίου Daniel K. Inouye της Εθνικής Υπηρεσίας Επιστημών των ΗΠΑ. Το όργανο μπορεί να δημιουργήσει μια κοντινότερη από ποτέ, τρισδιάστατη εικόνα του τι συμβαίνει στην επιφάνεια του Ήλιου.

Η κοντινή αυτή λήψη αποκαλύπτει ένα σύμπλεγμα σκοτεινών ηλιακών κηλίδων, σε μεγέθη ηπείρων, κοντά στο κέντρο της εσωτερικής ατμόσφαιρας του Ήλιου, σε κλίμακα 10 χιλιομέτρων ανά pixel.

Αυτές οι κηλίδες σηματοδοτούν περιοχές έντονης μαγνητικής δραστηριότητας, όπου είναι πιθανό να συμβούν ηλιακές εκλάμψεις και στεμματικές εκπομπές μάζας (CMEs – πρόκειται για μεγάλα σύννεφα πλάσματος και μαγνητικά πεδία που εκρήγνυνται από την εξωτερική ατμόσφαιρα του Ήλιου).

Λεπτομερείς εικόνες όπως αυτή, αποτελούν ένα σημαντικό μέσο προκειμένου οι επιστήμονες να μελετήσουν και να προβλέψουν δυνητικά επικίνδυνες ηλιακές καιρικές συνθήκες, δήλωσε στο CNNi ο Friedrich Woeger, επιστήμονας του προγράμματος οργάνων του ηλιακού τηλεσκοπίου NSF Inouye.

«Αυτές οι εκρήξεις από τον Ήλιο μπορούν να αλληλεπιδράσουν με το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας, προκαλώντας διαταραχές σε βασικές υποδομές, όπως τα ηλεκτρικά δίκτυα και τα δορυφορικά δίκτυα επικοινωνιών», εξήγησε.

Ο Ήλιος περνά από περιόδους υψηλής και χαμηλής μαγνητικής δραστηριότητας μέσα σε έναν κύκλο 11 ετών. Τον περασμένο Οκτώβριο, έφτασε στο αποκορύφωμα της δραστηριότητάς του, το οποίο ονομάζεται ηλιακό μέγιστο. Στο διάστημα αυτό οι μαγνητικοί πόλοι του ήλιου αντιστρέφονται και εμφανίζονται περισσότερες κηλίδες στην επιφάνειά του.

Το ηλιακό μέγιστο αναμένεται να διαρκέσει αρκετούς μήνες, οπότε είναι η κατάλληλη στιγμή για το τηλεσκόπιο Inouye να εντείνει τις δοκιμές των οργάνων του.

Ερευνώντας τις ηλιακές κηλίδες

Όπως η σούπα που βράζει στη φωτιά, η θερμότητα διαφεύγει από τον πυρήνα του Ήλιου και ανεβαίνει στην επιφάνειά του μέσω ρευστών κινήσεων, εξήγησε στο CNNi ο Mark Miesch, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο.

Οι ηλιακές κηλίδες είναι συμπλέγματα στα πολύπλοκα μαγνητικά πεδία του άστρου που εμποδίζουν τη θερμότητα να φτάσει στην επιφάνεια, γι’ αυτόν τον λόγο, εκπέμπουν λιγότερο φως από άλλες περιοχές του Ήλιου, φαίνονται πιο σκοτεινές στις εικόνες και είναι πιο κρύες από το περιβάλλον τους, πρόσθεσε.

Η επιφάνεια του Ήλιου έχει στρώματα παρόμοια με αυτά ενός κρεμμυδιού, με διαφορετικές πυκνότητες και θερμοκρασίες. «Συντονιζόμενο» σε διαφορετικά μήκη κύματος και χρώματα, όπως ένας ραδιοφωνικός δέκτης, το όργανο VTF προσφέρει έναν τρόπο να διερευνηθούν αυτά τα στρώματα και να παρατηρηθεί τι συμβαίνει μεταξύ τους, εξήγησε ο Miesch.

Οι ερευνητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις εικόνες του VTF για να μελετήσουν τη θερμοκρασία, την πίεση, την ταχύτητα και τη δομή του μαγνητικού πεδίου σε διαφορετικά στρώματα της ηλιακής ατμόσφαιρας.

Το VTF βρίσκεται στο Εθνικό Ηλιακό Παρατηρητήριο στην κορυφή του ηφαιστειακού βουνού Haleakalā του Μάουι, σε υψόμετρο 3.000 μέτρων, και καταλαμβάνει πολλούς ορόφους του ηλιακού τηλεσκοπίου Inouye. Αναμένεται να είναι πλήρως λειτουργικό το 2026.

Με πληροφορίες από: First image from the world’s largest solar telescope captures the sun in unheard-of detail by Kameryn Griesser, CNN